Tết cổ truyền – nơi hội tụ tinh hoa truyền thống và linh hồn dân tộc

Việt Nam là một trong những quốc gia nổi tiếng với những nét văn hóa độc đáo giàu truyền thống dân tộc. Du khách đến với Việt Nam rất mong muốn được thưởng thức những vẻ đẹp văn hóa lịch sử lâu đời ấy. Đặc sắc nhất có lẽ phải kể tới các ngày Tết cổ truyền và lễ hội ở Việt Nam.

Không có ngày nào trong năm quan trọng bằng ngày Tết cổ truyền của dân tộc.  Cũng giống như các nước phương tây theo đạo Thiên chúa, Lễ Giáng sinh là ngày lễ thiêng liêng và quan trọng thì ngày Tết cổ truyền Việt Nam cũng tương tự như vậy. Tết Nguyên đán được coi là thời khắc quan trọng nhất của năm, thời gian bắt đầu vào ngày mùng 1 tháng 1 âm lịch. Tết thường rơi vào khoảng cuối tháng Một đến giữa tháng Hai dương. Thông thường ở Việt Nam, mỗi dịp chuẩn bị đến Tết cổ truyền thì mọi người dù làm việc hay đi học đều có lịch nghỉ lễ. Thời gian được nghỉ là từ một tuần trở lên và được nghỉ trước ngày 30 tháng 12 từ hai đến ba ngày.

Để chuẩn bị cho ngày Tết quan trọng  này thì mọi nhà thường sắm sửa rất nhiều đồ mới, dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị mâm cơm thờ cúng ông bà tổ tiên. Mâm cơm ngày Tết có lẽ là việc làm được chuẩn bị kỹ càng nhất ở mỗi địa phương,  ở mỗi nơi lại có những nét đặc sắc riêng. Điểm chung nhất không thể thiếu đó là gà, bánh chưng và các món mặn ăn chung với cơm. Không giống với mâm cơm thường ngày, mâm cơm ngày Tết rất thịnh soạn và đặc sắc. Mâm cơm do các bà, các mẹ, các chị chuẩn bị kỹ lưỡng, nhiều màu sắc và hương vị. Tùy theo phong tục của mỗi nơi song các gia đình Việt thường sẽ cúng ông bà tổ tiên vào thời khắc thiêng liêng nhất của một năm, đó là lúc đồng hồ điểm 00h đêm ngày 30 Tết hoặc là  sang mùng 1, trong mâm cơm sum họp gia đình. Sau đó sẽ cúng cơm gia tiên cả ba ngày Tết. Trên bàn thờ, ngoài mâm cơm còn có mâm ngũ quả, bánh kẹo, nước ngọt, bia lon, hoa cắm lọ. Hoa trên ban thờ cũng được lựa chọn rất khắt khe, thường có màu sắc rực rỡ để đem lại may mắn cho năm mới. Chúng ta thường cắm cành đào, cành mai trên bàn thờ gia tiên với mong ước mang sắc xuân mới mẻ, ấm áp về gia đình. Tương tự như lọ hoa cắm thờ, màu sắc của những vật khác cũng rực rỡ, tươi sáng, được bày biện đẹp mắt. Người miền Bắc đến nhà nhau vào dịp tết thường quan sát bàn thờ của gia chủ. Bàn thờ sẽ phản ánh sự sung túc đủ đầy của gia chủ trong năm vừa qua.

   Ngày Tết cổ truyền còn có phong tục chúc mừng, thăm hỏi người lớn tuổi mỗi khi Tết đến xuân về. Lúc này gia chủ, người lớn sẽ lì xì cho trẻ con và người già cùng những lời chúc vào đầu năm an khang thịnh vượng, vạn sự như ý. Đây không chỉ là phong tục mà còn là nét đẹp văn hóa của người Việt, thể hiện sự quan tâm, hy vọng có một cuộc sống đủ đầy và bình an cho mọi người. Nhắc đến Tết, cũng không thể thiếu các hoạt động được tổ chức trong những ngày này, như các trò chơi dân gian, những phiên chợ Tết, phiên chợ hoa…đầu xuân mới. Những trò chơi dân gian được tổ chức chủ yếu như là đập niêu, nhảy bao bố, kéo co, nhảy dây, cờ người… Trò chơi được tổ chức tại đình làng, nhà văn hóa nhằm khuấy động không khí ngày Tết thêm rộn ràng hơn. Các phiên chợ Tết, chợ hoa cũng được tổ chức để tăng thêm sắc xuân của ngày Tết.

Ngày Tết người ta còn chứng kiến một hành động đặc biệt rất nhộn nhịp nhưng cũng rất thiêng liêng nữa. Đó là hình ảnh từng lớp người lên đình chùa, đi hội để cầu an, cầu mong một năm mới với hy vọng mới và niềm vui mới. Đây là một nét tâm linh rất ấm áp của người Việt. Từ già đến trẻ cùng nhau lên chùa để mong có một năm mới thuận lợi hơn, họ vui vẻ tham gia các cuộc hành hương tìm về cội nguồn hay lễ hội truyền thống…., và đó là những hình ảnh không thể nào quên của ngày Tết.

Tết cũng chính là dịp sum vầy đoàn tụ, nơi bồi dưỡng tinh thần không thể thiếu của mỗi người dân Việt. Với những người xa quê, ngày Tết là cơ hội hiếm có để cùng ăn bữa cơm đoàn viên cùng gia đình. Cùng nhau dán vài ba câu đối đỏ ngoài cửa, cùng dọn và trang trí nhà cửa, hay ra chợ mua cành quất cành đào, đi chơi giao thừa…. đã trở thành hình ảnh quen thuộc của ngày Tết quê hương. Không biết bạn thế nào nhưng tôi vẫn thích nhất là cảnh sum vầy gói bánh chưng, trông nồi bánh chưng đang sôi sùng sục, cùng hát hò quây quần bên bếp lửa nóng hổi. Những chiếc bánh chưng vuông vắn dưới bàn tay khéo léo của các bà, các mẹ, các chị chắc chắn là hình ảnh khó quên nhất trong tuổi thơ của mỗi người. Mấy đứa trẻ con cũng nhao nhao đòi gói đòi buộc làm cho không khí Tết ở mỗi nhà cũng rộn ràng hơn.

Vậy đó, ngày Tết cổ truyền đã là biểu tượng văn hóa,  ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt ta, là dịp để con cháu quây quần bên gia đình, đoàn tụ với người thân, hiếu kính với ông bà, cha mẹ. Chúng ta hãy cùng nhau đếm ngược để bắt đầu một năm mới sắp đến nào, năm mới Nhâm Dân 2022, thành công mới, thắng lợi mới nhé!

Sưu tầm và thực hiện: Vũ Thị Thu Hằng-11a4